HEESTA CAANBAXDEY ee "Hablaha Geeska Afrika", dad badanina laga yaabo inay si fiican ugu xusuustaan inuu ku luuqeyn jirey Khaliif Cismaan Cabdi 'Sayid Khaliifa,' heesaagii Kooxdii Iftiin ee Wasaaradda Waxbarashada iyo Barbaarinta, - waa hees aanan weli la kulmin suugaan si la mid ah ugu xeel dheeraatey ammaanta dumarka Soomaaliyeed. Waa heesta kaliya ee aad ka heleyso inay taabanayso dhinac kasta nolosheenna kaalinta ay dumarku kaga jiraan nolosha bulshada, tan qoyska iyo qarankaba.
Suugaanta Hadraawi oo lagu yaqaan inay qani ku tahay miisaan culus oo murti suugaaneed, in kasta oo dadka qaar ku dhaliilaan in maansooyinkiisu dhaadheer yihiin erayo af Soomaali ahaan culus oon la fahmayna laga helayo, hadana anigu ma arkin hees murti ahaan ka fasaaxo sarreysa, fahamkeeduna ka sahlan yahay, welibana xagga cabbirka iyo asteynta ujeedada ay ka hadlaysona uu si qoto dheer ugu dheeraadey.
Tusaale ahaan waxa uu damcey inuu muujiyo kaalinta gabdhaha Soomaaliyeed iyo sida aan looga maarmin xilli-farxadeedka saman barwaaqo ah amaba nolosha kale ee rag & dumar ka dhaxaysa xilliga madadaalada iyo haasawaha guud ee caweysinka habeenkii. Sida aad ka arki doonto erayadiisa tuducan soo socda waxaa uu sawirayaa in fagaaro caweys ah oo dhallinyaro ku kulanto aanu waxba dhaamin meel cidla' ah amaba xabaalo ciirsi la’ ah haddii aanay gabdho joogin oo aanay goobtaa bileyn. Waxaana uu yiri:
Billowga heesta waxa uu daah fur ka dhiganayaa erayo uu kaga jawaabayo hadal suuqeed horraantii 70aadka soo baxay oo xan ahaan looga faafiyey beri musaafuris ahaan lagu geeyey degmada Qansax Dheere. Waxaana sida aan ku maqlay haddalladii laga sheegey ka mid ahaa in uu murtiguurey oo gabaygii iska daayey sidaasna isaga aamusey.
Abwaan waa kii af-maal ahe waxa uu goostey inuu suugaantiisa isku difaaco oo iska caabiyo huuhaadii suuqa la mariyey, waxaana uu ararta heesta ka dhigtey tuduc uu abwaanimadiisa ku difaacayo isaga oo hoosta ka xariiqaya inay suugaantiisu nusqaanto ama dib u gurato ha joogtee inay haatanba hanaqaadkii iyo heerkeedii ugu wacnaa ku jirto. Waxaana uu qaybtan oo heesta billowgeeda ah ku yiri:
Dhaqanka Soomaalida waxaa meel sare kaga jira in ragga lagu ammaano halyey-nimadooda iyo dagaalyahannimada. Hase yeeshee geesi kasta ee wacdaro goobaha dagaal ka dhiga waxaa uu Hadraawi galladeeda siinayaa gabdhaha Soomaaliyeed oo ay u muuqato inuu leeyahay, ma ninbaa geesi kastuu yahay dhiggii iska caabin kara haddii aanay gabari guubaabo la daba socon oo aanay intaa ka hareer dagaalamayn. Ma nin baa halyeynimo diriri kara haddii aaney dhegihiisu maqlayn cod dumar oo guubaabin, geesinnimo gelin iyo kicin la hareer joogin. Waxa uu yiri:
Haddana waxa uu u soo jeestey guriga lagu nool yahay, ee gabari joogto sida uu sacaado u leeyahay ee ay gabadhu nolol u geliso. Sida aanu gurigaasi habaas iyo xaab-ba u lahayn, sida uusan kud-kude iyo kutaan oo dhan u lahayn. Sida cayayaanka looga diley, sida uu u dugsoon yahay una udgoon badan yahay.
Dhinac kale oo isla aqalka ah ayuu markanna eegayaa waa marka gudaha aqalka loo galo iyo firaashka oo la isku weheshado, isaga oo muujinaya cidlada sariirtu leedahay haddii qofka aan lamaanihiisu ku wehlin. Waxaana uu suureynayaa haddii aaney gabari ninka ku wehlin gogosha sida aanu jiifka u qabanayn hurdona ugu istareexeyn oo uu intaa habeenkii oo dhan gebi-dhaclaynayo wehel la’aan ku dhamaysanayo. Wuxuu yiri:
Abwaanku Nolosha guriga iyo gogosha kuma joogsane waxa uu sidoo kale daraasaynayaa kaalinta dumarku ku leeyihiin in ninku uu nolosha guud ahaan guul ka gaaro. Waxa uu qiimaynayaa saamaynta ay haweeneydu ku leedahay halganka ninkeeda iyo dhismaha qoyska oo haddii nasiibkiiisu siiyey ‘marwo garasho dheer’ uu baraaraha nolosha ku gaari karo. Waxa uu u qirayaa in haweeneyda wanaagsani ay tiir dhexaad reerka u tahay. Waxa uu qirayaa in haweeneyda ay ninka u tahay gaariga horumarka noloshiisa oo nimaan gaari qabin aanu nolosha ka guul keeni karin.
Dhinac kale oo heesta ah ayuu abwaan Hadraawi kaga hadlayaa kartida sarreysa ee gabadha Soomaaliyeed iyo sida qawmiyad kastaa ay ugu tiirsan tahay haweenka horumarna ku gaaraan kaalinta haweenkooda. Waxaa uu tibaaxayaa ku dheganaaanshaha dumarka Soomaaliyeed ee hiddahooda iyo sida haweeneydu ugu samirto dhaqankeeda wanaagsan ee aysan uga guurin illaa ay ka geeriyooto.Waxaa uu muujinayaa haybadooda qofnimo, hannaanka labiskooda iyo hallaasiga socodkooda. Degannida, hubqaadkooda, tallaabada iyo laafyaha xarragadooda, xishoodkiyo gebi ahaan garashadooda.
Qodob kalena waa farriin iyo digniin uu siinayo ragga, isagoo hoga tusaalaynaya inaaney dhaqan xumayn iyo sharaf dil ku samayn dumarkeenna. Waxaana uu ku boorrinyaa inay raggu ka sariigtaan uga dan bogashada gabdhaheenna ee si aan sharciga iyo dhaqanka wanaagsanba waafaqsanayn. Waxaana uu ka digayaa indhaqan xuma kasta ee ninku kula kaco gabdhaha ay tahay xisaab u qoran oo meel u taalla oo uu galab kale ka sheekeyn, ayn ka go’an tahay godob uu naftiisa iyo qoyskiisa ka galay oo ka go’an gabdhihiisa iyo xaasaskiisaba.
Tuduca ugu dambeeya heesta waxa ay gunaanadaysaa kartidii gabdhaha Soomaaliyeed oo si guud mar ah uu tilmaan uga bixinayo halyeynimada geesinnimadooda, kartidooda, garashadooda quruxdooda iyo kaalinta ay bulshada kaga jiraan, wuxuuna u muuqdaa mid leh dumarkeennu waxa ay horyaal u yihiin dumarkasta mana jirto geyi kale oo laga helaya dumar gaara gabdhaheenna.
No comments:
Post a Comment